Từ khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 bùng nổ, sự chuyển đổi số đã trở thành một chủ đề đang được quan tâm nhiều trong nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó giáo dục là một trong những lĩnh vực có sự thay đổi nhanh chóng nhất. Việc chuyển đổi số trong giáo dục mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức.
Lợi ích của chuyển đổi số trong giáo dục
- Tăng cường sự tiếp cận và sự tham gia của học sinh: Sự kết hợp giữa công nghệ và giáo dục có thể mang lại nhiều lợi ích cho học sinh. Với sự tiếp cận dễ dàng đến các công cụ và nền tảng học tập trực tuyến, học sinh có thể truy cập và học hỏi bất cứ lúc nào, bất cứ đâu mà không phải đi đến trường học.
- Tăng cường tính tương tác và trao đổi: Sử dụng các nền tảng giáo dục trực tuyến có thể giúp tăng cường tính tương tác giữa học sinh và giáo viên cũng như giữa học sinh và học sinh. Việc sử dụng các công cụ như video họp trực tuyến, trò chuyện nhóm, hoặc các bài kiểm tra trực tuyến có thể tạo điều kiện cho các học sinh để chia sẻ ý kiến, đưa ra câu hỏi, và học hỏi từ nhau.
- Cải thiện chất lượng giáo dục: Chuyển đổi số trong giáo dục có thể giúp cải thiện chất lượng giáo dục bằng cách tăng cường tính hiệu quả, tính minh bạch, và tính phổ biến của các nội dung học tập. Việc sử dụng các nền tảng giáo dục trực tuyến cũng có thể giúp cho giáo viên dễ dàng truyền đạt kiến thức một cách chi tiết và đầy đủ hơn, đồng thời giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và hiểu bài học hơn.
Bài báo “Reconsidering research on learning from media” [1] của Robert E. Clark được đăng trên tạp chí Review of Educational Research vào năm 1983. Trong bài báo này, Clark đề cập đến việc nghiên cứu về việc học từ phương tiện truyền thông và đưa ra một số suy nghĩ và đề xuất để nâng cao chất lượng nghiên cứu trong lĩnh vực này.
Clark nhận thấy rằng các nghiên cứu về việc học từ phương tiện truyền thông thường chỉ tập trung vào việc so sánh giữa nhóm học viên sử dụng phương tiện truyền thông với nhóm học viên không sử dụng phương tiện truyền thông. Tuy nhiên, điều này không đảm bảo rằng việc sử dụng phương tiện truyền thông là nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt trong kết quả học tập.
Clark đề xuất rằng các nghiên cứu về việc học từ phương tiện truyền thông nên tập trung vào việc nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến sự hiệu quả của việc sử dụng phương tiện truyền thông. Các yếu tố này có thể bao gồm: cách sử dụng phương tiện truyền thông, mức độ tương tác giữa học viên và phương tiện truyền thông, kiến thức và kỹ năng của học viên, môi trường học tập và các yếu tố văn hóa xã hội.
Clark cũng nhấn mạnh rằng việc đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phương tiện truyền thông cần phải dựa trên những tiêu chuẩn nghiêm ngặt và cần phải có sự đánh giá đầy đủ về các yếu tố liên quan. Điều này sẽ giúp cho các nghiên cứu về việc học từ phương tiện truyền thông trở nên chính xác và có giá trị hơn trong việc cải thiện chất lượng giáo dục.
Thách thức của chuyển đổi số trong giáo dục
- Thiếu vốn đầu tư: Việc triển khai chuyển đổi số trong giáo dục đòi hỏi sự đầu tư về cơ sở hạ tầng, phần mềm và nội dung. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường học và giáo viên đều có đủ tài nguyên để thực hiện chuyển đổi này. Ngoài ra, chi phí duy trì và cập nhật các hệ thống kỹ thuật số cũng là một vấn đề.
- Thiếu năng lực và đào tạo: Việc sử dụng các công nghệ số yêu cầu có năng lực sử dụng, kỹ năng công nghệ và đào tạo chuyên sâu, nhưng không phải tất cả các giáo viên và nhân viên trong giáo dục đều có đủ kỹ năng này. Họ cần được đào tạo để hiểu và sử dụng các công nghệ số, đồng thời biết cách tích hợp chúng vào quá trình giảng dạy.
- Vấn đề bảo mật và riêng tư: Việc sử dụng các công nghệ số có thể gây ra những rủi ro về bảo mật và riêng tư thông tin, đặc biệt là đối với thông tin cá nhân của học sinh và giáo viên. Việc quản lý và bảo vệ thông tin cá nhân trở thành một thách thức đối với các nhà quản lý giáo dục.
- Thiếu tương tác trực tiếp: Mặc dù sử dụng công nghệ số có thể giúp tăng tính tương tác giữa học sinh và giáo viên, nhưng đôi khi cũng làm mất đi một phần của sự tương tác trực tiếp và quan hệ xã hội giữa học sinh và giáo viên. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng xây dựng các mối quan hệ và kỹ năng giao tiếp của học sinh.
Bài báo “Learning with Media” [2] đã phân tích các nghiên cứu về vai trò của các phương tiện truyền thông trong quá trình học tập. Trong bài báo này, tác giả đã nhấn mạnh rằng, mặc dù phương tiện truyền thông như sách, máy tính, video, âm thanh và hình ảnh có thể hỗ trợ quá trình học tập, tuy nhiên, chúng không thể thay thế giáo viên trong vai trò của họ trong quá trình giảng dạy và hướng dẫn học sinh.
Tác giả cũng chia sẻ rằng, việc sử dụng các phương tiện truyền thông trong giảng dạy có thể mang lại lợi ích cho học sinh, như tăng cường sự quan tâm, tăng khả năng tập trung và cải thiện kỹ năng nhận thức. Tuy nhiên, sự hiệu quả của việc sử dụng các phương tiện truyền thông trong giảng dạy phụ thuộc vào cách chúng được thiết kế và triển khai, cũng như các mục tiêu học tập được đặt ra.
Tác giả cũng đề cập đến các thách thức khi sử dụng các phương tiện truyền thông trong giảng dạy, bao gồm khó khăn trong việc chọn lựa và đánh giá chất lượng của các tài liệu, khả năng cập nhật và bảo trì các phương tiện truyền thông, và khả năng đáp ứng các nhu cầu đặc biệt của học sinh.
Tóm lại, chuyển đổi số trong giáo dục mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức. Để thực hiện chuyển đổi số hiệu quả, các nhà giáo dục cần phải đưa ra các giải pháp để giải quyết các thách thức này và tận dụng tối đa các lợi ích mà công nghệ số mang lại.
Reference
- Clark, R. E. (1983). Reconsidering research on learning from media. Review of Educational Research, 53(4), 445-459.
- Kozma, R. B. (1991). Learning with media. Review of Educational Research, 61(2), 179-211.